مثل عابس دلم دریا باشه

آموزش ویراستاری

......................................................................................................................

"می باشد" غلط نمی باشد!

چندی است یک پویش ادبی مردمی در برنامه «حالا خورشید» به راه افتاده که مدعی‌ است استفاده از فعل «می‌باشد» نادرست است و رضا رشیدپور مجری این برنامه از بینندگان می‌خواهد تا از نامه‌های اداری و هرگونه دست نوشته‌ای که در آن فعلِ «می‌باشد» به کار رفته‌است، عکس بگیرند و به روابط عمومی این برنامه ارسال کنند.

روزنامه خراسان در ادامه نوشت: به همین دلیل ما برای بررسی درست یا نادرست بودن این ادعا به سراغ دکتر اندیشه قدیریان استادیار زبان و ادبیات فارسی و عضو هیئت علمی بنیاد فردوسی رفتیم و از او درباره این پویش پرسیدیم. وی معتقد است کاربرد فعلِ «می‌باشد» مانند بسیاری از واژه ها و فعل‌های موجود در زبان امروزی مورد استفاده ما، پیشینه‌ای کهن دارد و در کلامِ شمار قابلِ ملاحظه‌ای از ادیبان سخن سنج، به کار رفته‌است. در ادامه توضیح و استدلال‌های دکتر قدیریان را درباره درستی این فعل می‌خوانید.

با پویش «نمی‌باشد» ناهمداستانم
ما در فارسی با قرار دادنِ «می»، پیش از بُن مضارع و افزودنِ شناسه به پایانِ آن، «مضارع اخباری» می‌سازیم. مثلاً بن مضارع «شدن»، «شو» است که بر طبقِ قاعده مذکور، «می‌شوم»، «می‌شوی»، «می‌شود» و... افعالِ مضارعِ اخباریِ به دست آمده از آن هستند.
«بودن» نیز مصدری است که بنِ مضارعِ آن «باش» است و با قرار گرفتنِ این بُن، میانِ «می» و شناسه‌ها، افعالِ «می‌باشم»، «می‌باشی»، «می‌باشد»، «می‌باشیم»، «می‌باشید» و «می‌باشند» به دست می‌آیند. برای این امر نیز لازم می‌دانم به ذکر شواهد و مستنداتی از متون ادبی پارسی بپردازم.

مستندات متون ادبی پارسی:
...
سخن بگوی چو من در سخن «نمی‌باشم»
که در حضورِ تو با خویشتن «نمی‌باشم»
اوحدی مراغه ای
...

کلام آخر
گفتنی است اهل قلم نیز تا زمانی که بتوانند از فعلِ «است» استفاده کنند، از به کاربردنِ «می‌باشد» می‌پرهیزند و تنها هنگامی از آن استفاده می‌کنند که تکرارِ «است» ها، از فصاحتِ کلامشان می‌کاهد ؛ همان طورکه «می‌گردد» را نیز زمانی به کار می‌برند که ظرفیتِ نوشته، به دلیل بالا رفتن تعداد «می‌شود»ها پر شده باشد.کهنگیِ ساختار «می‌باشد» و قدمت استعمال آن در متون ادبی یا محدودیت‎های وزنی ای که منجر به انتخاب این فعل از سوی شاعران شده است، نمی‌تواند و نباید نویسنده و شاعر امروز ما را از استفاده این فعلِ صحیح، محروم کند و موجباتِ رسواییِ رسانه ای‌اش را فراهم آورد. تردید نداریم که آثار تراز اوّل ادب فارسی، مهم‌ترین مرجع برای سنجش درستی یا نادرستیِ یک واژه، فعل و تعبیر و ترکیب به شمار می‌آیند و این که ما استفاده از واژه ای را تنها برحسب سلیقه نوشتاری خود، خوش نمی‌داریم، برهان قاطعی بر نادرستیِ استفادۀ آن، از سوی دیگران نخواهد بود.
....................................................................................................

........................................................................................................................................................